W średniowiecznym Szydłowie – praktyczna lekcja historii

Szydłów koło Staszowa położony jest w woj. świętokrzyskim. Podobnie jak m.in. Biecz (woj. małopolskie) zyskał miano „polskiego Carcassonne”, dzięki zachowanemu do czasów współczesnych XIV-wiecznemu układowi urbanistycznemu, który zawiera wiele elementów zarówno architektonicznych, jak i przestrzennych charakterystycznych dla średniowiecznego miasta. Do najważniejszych zabytków miasteczka zaliczają się: mury obronne wraz z Bramą Krakowską, zespół zamkowy (Sala Rycerska, Skarbczyk, Brama Zamkowa), kościół farny pod wezwaniem św. Władysława, kościół pod wezwaniem Wszystkich Świętych, a także synagoga.

Pierwsze pisemne wzmianki o Szydłowie pochodzą z 1191 r. W połowie XIV w. król Kazimierz  Wielki otoczył Szydłów murami obronnymi. Długość murów wynosiła 1080 m, a ich grubość dochodziła do 1,8 m. W ten sposób na terenie Szydłowa powstała obronna warownia.

Szydłów niegdyś mógł poszczycić się trzema bramami strzegącymi dostępu do grodu, jednak do dzisiejszych czasów zachowała się tylko jedna – Brama Krakowska.

Brama Krakowska swój obecny wygląd zawdzięcza renowacji i częściowej rekonstrukcji w 1946 r. Stanowi jeden z najważniejszych przykładów rozwinięcia średniowiecznego systemu obronnego. Brama posiada pochodzący z XIV w. główny zrąb,  górne kondygnacje przerobione zostały w stylu renesansu początkiem XVI w. W 2011 r. Bramę Krakowską wraz ze znacznym fragmentem murów obronnych odnowiono przy współfinansowaniu funduszy europejskich.

Budynek zamku królewskiego znajduje się w obrębie murów miejskich w północno-zachodniej części miasta. Kompleks zamkowy składał się z części pełniącej funkcje administracyjne oraz z rezydencji królewskiej.

Podczas naszych odwiedzin Szydłowa zastaliśmy wyłącznie ruiny zamku, który został zrewitalizowany w 2019 r. Dzięki temu wydzielono Jagielloński zamek królewski, który jest jedyną, integralnie zachowaną, średniowieczną rezydencją królów polskich. Co ciekawe, król Władysław Jagiełło odwiedzał Szydłów aż 17 razy, a podczas pobytów w Szydłowie, sprawował rządy i mieszkał w tej części zamku, określanej także pałacem. Po rewitalizacji w 2019 r. pałac zadaszono i przystosowano do ruchu turystycznego.

Zamek na przestrzeni wieków był wielokrotnie palony i odbudowywany. Po tym, jak przestał pełnić funkcje rezydencjalne, systematycznie zaczął popadać w ruinę.

Ważnym elementem obecnej architektury jest skarbczyk, który powstał na skutek przebudowy dwóch okrągłych baszt obronnych w połowie XVI w. Ślady ich fundamentów widoczne są do dzisiaj. Od tamtej pory spełniał on funkcje mieszkalne. Zbudowany został z kamienia – Obecnie mieści się w nim biblioteka i ekspozycje nawiązujące do historii Szydłowa. W piwnicy znajduje się sala tortur.

Na dziedzińcu  zamku znajdziemy kilkumetrowej wysokości drewniane rzeźby przedstawiające władców Polski. Te imponujące dzieła rzeźbiarskie powstały z rąk artystów z całego świata, którzy każdego roku w sierpniu spotykają się w Szydłowie na Międzynarodowym Plenerze Rzeźbiarskim i wykonują drewniane figury historycznych postaci.

W Szydłowie znajdziecie także kościół pw. św. Władysława. Wybudowano go w II połowie XIV w. Jest to jedyny budynek z cegły, wszystkie budowle z tamtego okresu, a także późniejsze, wznoszono z miejscowego wapienia. Świątynia przez ponad 650 lat swego istnienia podlegała licznym zmianom. W latach 1945-48 kościół został odrestaurowany. W trakcie renowacji odkryto dwa bogate, gotyckie portale z XIV w. Ciekawostką jest fakt, że kościół należy do tzw. „serii baryczkowskiej” – kościołów ufundowanych przez króla Kazimierza Wielkiego w ramach pokuty za spowodowanie śmierci księdza Marcina Baryczki.

W północnej części średniowiecznego miasta znajduje się synagoga (bożnica). Zbudowano ją w latach 1534-1564, co czyni ją jedną z najstarszych w Polsce. Obiekt ma charakter późnogotycki. Synagoga jest obecnie siedzibą Gminnego Centrum Kultury, które prowadzi tu m.in. punkt informacji turystycznej. W głównej sali znajduje się niewielkie muzeum z eksponatami związanymi z kulturą żydowską. Głównie są to przedmioty i księgi religijne. Są tutaj także dzieła wybitnego polskiego rzeźbiarza prof. Kazimierza Gustawa Zemły, m.in. czterometrowy posąg Mojżesza „Dekalog” i rzeźba „Dawid Psalmista”. W 2019 r. zakończyła się gruntowna renowacja synagogi, więc aktualnie wygląda znacznie lepiej niż na naszej fotografii.

Szydłów to miasteczko, w którym nie znajdziecie tłumów turystów. W zasadzie ciężko o spotkanie mieszkańców. 

Na południowy-zachód od miasta znajduje się malowniczo położony na wzgórzu, otoczony starym murem kościółek. Wzniesiony został prawdopodobnie w XIV w. Mimo częściowej przebudowy zachował charakter gotycki. Posiada prostokątną nawę, prezbiterium krótsze i węższe, przy którym dobudowano później zakrystię.

Szydłów jest nietypowym miejscem. Jest w nim coś interesującego, co przyciąga zaciekawionych historią turystów. Subiektywnie mnie osobiście Szydłów jakoś specjalnie nie zauroczył, może dlatego, że wolę klimat starych pałaców i dworów, co nie zmienia faktu, że warto tu zajrzeć. Obiektywnie, jeśli lubicie klimat średniowiecznych miast, to Szydłów sprawdzi się idealnie. Trudno zresztą zanegować wartość historyczną tego miejsca, która jest ogromna. Średniowieczne oblicze Szydłowa przedstawia nam w namacalny sposób schemat budowy dawnych warowni. Aktualnie Szydłów oferuje znacznie więcej, a Wam polecamy go zwłaszcza w okresie Święta Śliwki (w tym roku święto obchodzone będzie 8-9 sierpnia). Kto wie, może i my wybierzemy się ponownie, by zobaczyć na żywo zmiany, jakie nastąpiły w Szydłowie, a także by zakupić słynne szydłowskie przetwory śliwkowe. Może tym razem odbiorę go zupełnie inaczej? My zwiedzaliśmy go przy okazji wizyty w Pałacu w Kurozwękach, który polecamy zarówno młodszym, jak i starszym zwiedzaczom. Znajdziecie tam m.in. atrakcję zwaną „Safari Bizon”. Szydłów oddalony jest od Kurozwęk zaledwie o 10 km.

Reklama